Bảo hiểm xã hội tại Ba Lan – Lương hưu tối thiểu

Trong hệ thống hưu trí hiện nay, mức lương hưu phụ thuộc vào mức vốn gom được, từ phí bảo hiểm hưu trí, được trích từ lương tháng để nộp vào các tài khoản có ở ZUS và OFE (Quỹ hưu trí mở). Nếu tại thời điểm đạt tuổi về hưu, khoản chế độ hưu trí được tính ra thấp hơn khoản lương hưu tối thiểu theo luật định, thì khoản chế độ như thế sẽ tự động được nâng lên đến chính mức lương hưu tối thiểu này. Trong năm 2017 lương hưu tối thiểu trước thuế – brutto – là 1 000 zł. Tuy nhiên, nhiều người vẫn không nhận được khoản này.

Đạo luật về lương hưu và trợ cấp mất sức từ Quỹ BHXH bảo đảm khoản lương hưu tối thiểu. Song, sự đảm bảo này phụ thuộc vào việc thỏa mãn những điều kiện nhất định. Vậy, những điều kiện đó là gì?

Như đã biết, từ 01.01.2013 đã có luật tăng tuổi hưu lên 67 tuổi, đối với cả nam và nữ. Song đến cuối năm 2015 Quốc hội đã thông qua Đạo luật hạ tuổi về hưu xuống thấp hơn, như trước đây. Trong thời gian chờ Tổng thống phê chuẩn, từ 01.01.2016, tuổi về hưu của những người nữ đã đến 60 tuổi và nam 65 tuổi đều được cộng thêm 10 tháng. Và từ tháng 10.2017, ngưỡng tuổi về hưu trước đây, mới chính thức được tính trở lại, tương ứng là 60 và 65 tuổi.

Vì vậy, những nguyên tắc công nhận lương hưu tối thiểu được thay đổi từ tháng 10 năm 2017, khi các quy định cho phép chuyển sang độ tuổi về hưu thấp hơn, đi vào đời sống.

Theo đó, để nhận được lương hưu tối thiểu cần phải thỏa mãn hai điều kiện:

1. Đạt tuổi về hưu theo yêu cầu: 60 tuổi đối với nữ và 65 tuổi đ/v nam và

2. Có thời kỳ trải việc đúng quy định: 20 năm đối với nữ và 25 năm đ/v nam.

Thời kỳ trải việc được biểu hiện ở thời kỳ đóng phí – okres składkowy – và thời kỳ không đóng phí – okres nieskładkowy. Trong đó, thời kỳ không đóng phí là những thời kỳ không hoạt động nghề nghiệp, được coi là không phải trả phí bảo hiểm vì những lý do được xác định bởi Người lập pháp.

Tổng các thời kỳ không đóng phí được chú ý đến ở mức không vượt quá 1/3 tổng số các thời kỳ đóng phí có chứng từ.

Các thời kỳ không đóng phí có thể kể ra làm ví dụ như:

• Các thời kỳ hưởng lương do mất khả năng lao động, được chi trả trên cơ sở các quy định của Bộ Luật lao động (hoặc các quy định riêng), chẳng hạn, thời kỳ nghỉ phép thai sản, thời kỳ thất nghiệp có đăng ký tại các Cơ quan Lao động, ...

• Thời kỳ học trong các trường đại học (kể cả nghiên cứu sinh) theo một hướng khoa học, với điều kiên tốt nghiệp khoa học này ở mức đã được xác định trong chương trình học, kể cả học ngoài Ba Lan với bằng tốt nghiệp cùng với bảng điểm, được phiên dịch công chứng sang tiếng Ba Lan và được Vụ Hợp tác Quốc tế của Bộ Khoa học và Đại học Ba Lan xét cấp chứng nhận tương đương.

Trong trường hợp, khi người đến tuổi về hưu có thời kỳ trải việc không đúng yêu cầu , td, chỉ đạt 19 năm, khi đó Cơ quan BHXH – ZUS sẽ không trả lương hưu tối thiểu cho người này. Người đó sẽ chỉ nhận được chế độ hưu trí ở mức suy ra từ mức phí đã gom được trong tài khoản hưu trí. Bởi vậy, lương hưu tính ra có thể là 200 zł, ngay cả chỉ khoảng 100zł. Kỷ lục, có người đã từng nhận được không đầy 5 zł.

Từ tháng ba 2017 lương hưu tối thiểu là 1 000 zł, còn khoản trợ cấp mất sức (lương hưu non) tính ra là 750 zł. Trong năm kế tiếp, lương hưu tối thiểu, cũng như các chế độ BHXH khác sẽ được nâng lên theo chỉ số phục hồi giá trị, mà tính ra là 2,7%. Nhờ đó những Người về hưu, đang hưởng mức lương hưu tối thiểu, có thể tính đến 27 zł tăng thêm, có nghĩa là, từ 01 tháng ba 2018 sẽ nhận được hàng tháng 1027 zł.

ZUS ước tính, đến nay có khoảng 80 nghìn người Ba Lan nhận được chế độ hưu trí thấp hơn 1 000 zł. Số lượng này ngày càng lớn hơn, bởi vì ZUS có nghĩa vụ chi trả lương hưu hàng tháng, ngay cả trong trường hợp chỉ nộp một lần phí bảo hiểm hưu trí. Do đó, đôi khi dẫn đến tình trạng vô lý, Người về hưu nhận hàng tháng chỉ vài złoty, thậm chí, chỉ vài chục grosz. Bởi vậy, trong đề xuất thay đổi hệ thống hưu trí, Bộ Lao động đề nghị, chỉ những người có „ít nhất” 5 năm trải việc và khoản lương hưu được tính ra của họ cao hơn 1/3 lương hưu tối thiểu, do Nhà nước bảo đảm, mới nhận được lương hưu hàng tháng. Một sáng kiến khác đưa ra là, phải có chứng cứ thời kỳ trải việc 15 năm.

Nguồn: Nguyễn Quỳnh Giao /Queviet