Tìm hiểu Pháp luật Ba lan: Doanh nghiệp và thuế VAT mới

Rất nhiều người gọi điện cho “Gazeta Wyborcza” hỏi về cách đối phó với những thay đổi đang được áp dụng. Điều gì thường xuyên được hỏi nhất?

Năm mới đến cùng với sự xuất hiện các mức thuế GTGT mới – 23%, 8%, 5%. Chúng thay thế các loại thuế suất trước đây – 22%, 7%, 4% và 0%.

Từ ngày 1 tháng Giêng, mức thuế GTGT cơ bản mới là 23%. Mức thuế 5% áp dụng cho các sản phẩm thực phẩm chủ yếu và cũng áp dụng cho thuế đánh vào sách là mặt hàng trước đây không bị đánh thuế. 

Những điều mới khác là gì? Sản phẩm dành cho trẻ em (ví dụ như quần áo) chịu mức thuế 23% (trước đây 7%). Sự thay đổi này là bắt buộc phải áp dụng vì làm theo quy định của châu Âu. Ba Lan không nhận được sự chấp thuận kéo dài áp dụng thuế ưu đãi đối với các sản phẩm này.

Một phần những thay đổi này dựa trên việc các dịch vụ cho đến nay được miễn thuế thì nay phải chịu thuế.

Ví dụ: Cho đến thời điểm này, các dịch vụ trong lĩnh vực giáo dục, hiểu theo nghĩa rộng của cụm từ này, được miễn thuế – ông Pawel Skwarek, cố vấn về thuế quan của Văn Phòng Kubicki Komosa Imiolowski, giải thích. Trên cơ sở đó, các dịch vụ về tập huấn đã được miễn thuế GTGT. Từ 1 tháng 1 năm 2011, dịch vụ liên quan đến tập huấn bị đánh thuế GTGT ở mức 23%.

Đối với tất cả các chủ công ty, điều này có nghĩa là chi phí cho việc nâng cao tay nghề của nhân viên sẽ cao hơn.

Tôi không biết mức thuế nào được ghi vào hàng hóa. Vậy phải làm gì?

Đây là vấn đề thường xuyên gặp phải. Dưới đây là một ví dụ – bánh mì và bánh quy. Tùy thuộc vào loại sản phẩm, hiện nay có thể đánh thuế chúng theo ba mức thuế khác nhau. Thuế GTGT ở mức 5 phần trăm được tính cho bành mì tươi, nếu thời hạn sử dụng của nó là dưới 14 ngày. 8 phần trăm cho bá̀nh quy tươi, bánh nướng, cũng là loại có hạn sử dụng dưới 14 ngày. Nhưng đối với các loại khác thuộc nhóm bánh ngọt, bánh quy v.v... lại cần phải tính mức thuế GTGT đến... 23 phần trăm. 

Vậy không thể loại trừ khả năng là không bao lâu nữa, trong các cửa hàng sẽ xuất hiện các loại bánh có sô-cô-la với thời hạn sử dụng chẳng hạn như 13 ngày. Tại sao? Bởi vì nó có thể bị đánh thuế ở mức 8, chứ không phải 23 phần trăm.

Tại sao có những vấn đề này? Đưa vào áp dụng các mức thuế mới đã được hạ xuống 8 và 5 phần trăm không chỉ dựa trên việc đơn thuần là thay thế chúng vào mức 7 và 3 phần trăm. Khó khăn là ở chỗ  một phần các sản phẩm và dịch vụ bị đánh thuế ở mức 3 phần trăm, hiện nay phải chịu mức thuế 5 phần trăm và một phần chịu thuế 7 phần trăm – ông Lukasz Karczynski, cố vấn về thuế quan, cán bộ khoa học Đại học Tổng hợp Gdansk, nói.

Lý do? Nghe ra có vẻ vô lý, nhưng đã có sự thay đổi chủng loại hàng hóa và dịch vụ phù hợp với Tiêu chuẩn Phân loại Sản phẩm và Dịch vụ của Ba Lan (PK WiU) ban hành năm 2008.

Vậy làm thế nào để đối phó với điều này? Để xác định mức thuế GTGT, cần phải lấy hàng hóa (dịch vụ) làm nền tảng, trong nhiều trường hợp cần  điều chỉnh nó cho phù hợp với cách phân loại mới.

Trong những trường hợp còn có sự nghi ngờ cần gửi yêu cầu phân tích các chuẩn mực phân loại tới Trung tâm Phân loại và Định danh của Tổng cục Thống kê tại Łódź. Sau khi đã hoàn thành việc phân loại, có thể xếp hoạt động vào mức thuế phù hợp.

Liệu thuế suất GTGT có thể thay đổi tùy thuộc vào thời gian thực hiện  dịch vụ hay không?

Chẳng hạn sẽ thế nào đây nếu một nhà doanh nghiệp trả tiền cho một công ty về khoản cung cấp các dịch vụ cố định (viễn thông, nước, nhiệt, cho thuê) và thanh toán có tính đến cái gọi là khoảng thời gian thanh toán - các doanh nghiệp nêu câu hỏi.

Việc thanh toán và hóa đơn chứng từ phải bao gồm giá trị thực hiện dịch vụ đến 31 tháng 12 năm 2010 (ví dụ, mức thuế GTGT 22 phần trăm) và từ 1 tháng 1 năm 2011 đến cuối thời kỳ thanh toán (ví dụ mức thuế GTGT 23 phần trăm).

Đối với các dịch vụ thực hiện một lần lại hơi khác, tức là việc bắt đầu thực hiện chúng diễn ra vào năm 2010, nhưng kết thúc vào năm 2011.

Ví dụ: Nếu một công ty xây dựng bắt đầu việc sửa chữa vào tháng 12 năm 2010 và kết thúc dịch vụ trong tháng 1 năm 2011, toàn bộ khối lượng công việc chịu thuế sẽ tính theo các mức thuế suất áp dụng trong năm 2011. Bởi vì nghĩa vụ thuế hình thành vào thời điểm hoàn thành dịch vụ.

NHƯNG CẦN CHÚ Ý! Nếu các bên phân chia công việc một cách rõ ràng trong hợp đồng theo hàng loạt các công đoạn, theo đó cần thanh toán sau khi hoàn thành mỗi công đoạn trên cơ sở những chứng từ riêng rẽ thì các chứng từ được làm vào năm 2010 sẽ phải chịu thuế theo mức thuế áp dụng từ trước  đến nay, còn các công đoạn tiếp theo – chịu mức thuế cao hơn.

Các công việc sửa chữa đã hoàn thành trong năm trước, nhưng hóa đơn chứng từ lại được làm trong năm mới, bảy ngày sau khi hoàn thành công việc. Vậy phải áp dụng mức thuế nào – một ông chủ công ty vận tải hỏi.

- Áp dụng thuế suất GTGT của ngày hoàn thành công việc - Hàng hoá được chuyển đi vào năm 2010, nhưng khách hàng nhận được vào năm 2011 – những người làm việc bán hàng gửi qua bưu điện hỏi.

Quyết định là thời điểm gửi hàng của người bán. Trong trường hợp này sẽ là 22 phần trăm thuế GTGT (trừ khi loại hàng hóa cụ thể phải chịu mức thuế  khác).

Thuế GTGT sẽ như thế nào nếu tôi thắng thầu công?

Các công ty đã ký kết hợp đồng thông qua đơn đặt hàng công và có nhiệm vụ thực hiện các mức thuế GTGT cũ đang gặp khó khăn.

Luật pháp không tạo điều kiện thuận lợi cho họ rút lui khỏi các thỏa thuận đã ký kết, trong khi đó các mức giá được xác định ghi trong thỏa thuận đã được tính toán trên cơ sở mức thuế được áp dụng từ trước đến nay. Điều đó có nghĩa là sau ngày 1 tháng Giêng năm 2011, khi thuế suất mới 23 phần trăm có hiệu lực, túi tiền của các nhà doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng lớn. - Sự bất bình lớn nhất của chúng tôi đối với Chính phủ không xuất phát từ những thay đổi về mức thuế mà là sự coi thường hậu quả của những thay đổi đó trong trường hợp các hợp đồng đã ký kết dựa trên đạo luật về đơn đặt hàng công – ông Adam Pawlowicz, thành viên Hội đồng quản trị BBC, chủ tịch Konsalnet Holding, nói. – Chúng tôi đã báo động nhiều lần rằng các công ty có hợp đồng ký kết trên cơ sở  đơn đặt hàng công sẽ gặp khó khăn, trong đó đã cảnh báo với Ủy ban Tài chính công của Quốc hội. Nhưng rất đáng tiếc là những lưu ý của chúng tôi đã bị coi nhẹ. Nhưng điều làm chúng tôi lo lắng nhất thậm chí không hẳn là việc bỏ ngoài tai quan điểm của giới kinh doanh mà là sự coi thường các điều khoản của quy định pháp luật, bởi vì chúng tôi sở hữu những kết quả nghiên cứu sâu của các chuyên gia khẳng định rằng trong lĩnh vực này những quy định mới là không phù hợp với Hiến pháp. Trong lĩnh vực dịch vụ outsourcing như giám sát tài sản, dịch vụ trật tự v.v..., lợi nhuận của doanh nghiệp là rất thấp, đôi khi lãi ròng chỉ là 3-4 phần trăm. Mong muốn các công ty này dành khoản tiền chiếm 1 phần trăm từ cái lợi nhuận vốn rất thấp ấy là sự hiểu lầm – ông Pawlowicz nói thêm. Vậy các nhà doanh nghiệp sẽ phải làm gì? Mọi điều cho thấy rõ là họ sẽ kiện những điều chỉnh mới lên Tòa án Hiến pháp. Các quyết định trong vấn đề này sẽ được đưa ra chỉ trong ngày một ngày hai. 

Tôi có thể khấu trừ thuế GTGT từ chiếc xe có lưới chắn không?

Đến cuối năm cũ, những người nộp thuế GTGT có quyền khấu trừ đầy đủ thuế tính cho chiếc xe có lưới chắn (các xe ô tô khác với xe con, có trọng tải tối đa trên 500 kg và với khối lượng toàn phần không vượt quá 3,5 tấn) và nhiên liệu cho những chiếc xe đó.

- Từ ngày 01 tháng Giêng năm 2011 không thể trừ thuế mua nhiên liệu. Tuy nhiên khi mua ô tô có thể trừ thuế đến 60 phần trăm trên tổng số tiền thuế ghi trên chứng từ, nhưng không quá 6 ngàn zl. Sự thay đổi này là một gánh nặng đương nhiên đối với những người nộp thuế - ông Skwarek nhận định.

LƯU Ý NHỮNG NGƯỜI NHẬN LEASING! Đến 31 tháng Giêng năm 2011 phải báo cáo cho cơ quan thuế việc ký kết hợp đồng thuê trước năm 2011. Không làm việc này sẽ không thể được trừ thuế GTGT trên các nguyên tắc cũ.

Người ta đã thông qua những thay đổi như thế nào?

Không có một sự điều chỉnh bao hàm toàn bộ những thay đổi. Điều sửa đổi đầu tiên được công bố trong Công báo liên quan đến nhiều vấn đề, trong đó có việc áp dụng đạo luật về thuế GTGT vào cách phân loại mới của PKWiU ban hành năm 2008 và sửa đổi danh sách các đối tượng được miễn thuế. Điều sửa đổi các mức thuế gây tranh cãi nhiều nhất ở thời điểm đó đã nằm chờ chữ ký của Tổng thống, còn điều sửa đổi thứ ba liên quan đến việc trừ thuế GTGT khi mua ô tô và mua nhiên liệu và liên quan đến việc miễn các chi phí liên quan đến bất động sản được sử dụng vào mục đích cá nhân thì khi đó đang được Thượng viện soạn thảo – ông Lukasz Karczewski, cố vấn thuế quan nói.

Cộng thêm vào đó là hơn một chục các chỉ thị hướng dẫn thực hiện, trong đó có chỉ thị thực hiện các mức thuế đã được giảm bớt và miễn thuế cho một số hàng hóa và dịch vụ.

Mặc dù chỉ thị trên không kém phần quan trọng so với những thay đổi đạo luật, song cho đến giữa tháng 12 mọi người mới chỉ biết đến dự thảo chỉ thị này.

Theo ý kiến của các luật sư, sự phân chia các thay đổi ra thành nhiều văn bản pháp luật là một sai lầm.

Chưa kể là những thay đổi cần phải được đưa vào song song với việc giữ lại một cách phù hợp vacatio legis lâu dài, tức là thời gian giữa việc ban hành đạo luật và thời gian đạo luật có hiệu lực. Kết quả là người nộp thuế có ít thời gian, ví dụ để cập nhật phần mềm kế toán, tái lập trình phần mềm máy tính tiền (kasa fiskalna) hay trang bị thêm các điểm thu tiền.

Như lời khẳng định của ông Karczyński, vacatio legis ngắn khi kết hợp với mức độ phức tạp của những thay đổi có thể trở thành tiền đề để đặt vấn đề về tính phù hợp với nguyên tắc hiến pháp về lòng tin vào Nhà nước và vào luật pháp do Nhà nước đó tạo ra của những sửa đổi. Vì lưu ý đến nguyên tắc này mà chẳng hạn như đối với điều sửa đổi đưa ra năm 2005 về 50 phần trăm mức thuế thu nhập của những người có tư cách pháp nhân, Tòa án Hiến pháp đã không thông qua. Qua đó có thể thấy kết luận của Tòa án Hiến pháp chỉ rõ rằng không có ý nghĩa gì việc trước khi công bố các dự án về các văn bản pháp luật cụ thể được biết đến nhiều hay không – sự chắc chắn về nội dung pháp luật, người nộp thuế có thể có được sau thời điểm nó được công bố trên Công báo.

 Trong tiếng Việt thuế VAT được gọi là thuế Giá trị gia tăng (GTGT)

Artur Kiełbasiński - báo Wyborcza.biz (Anna Switalska dịch)

Nguồn Queviet