Trường hè 2001- đứa con lai thông minh và xinh xắn

Nhân vật chính của phim, Kiên từ Việt Nam đến Praha vào đầu thế kỷ. Ở thành phố Séc, anh ta phải tiếp xúc với một môi trường hoàn toàn khác, nhưng cũng với gia đình của chính mình, những người đang sống ở nước ngoài và với anh cũng trở thành xa lạ. Câu chuyện được lấy cảm hứng từ những câu chuyện có thật, phần lớn phản ánh trải nghiệm của chính các diễn viên.

 “Anh ấy đến Cộng hòa Séc năm 16 tuổi, tôi sớm hơn một chút, nhưng chúng tôi có rất nhiều điểm giống nhau. Chúng tôi đang bắt đầu một cuộc sống mới”, diễn viên Bùi Thế Dương so sánh câu chuyện của mình với số phận của nhân vật chính trong phim.

 “Tôi có một người chị bị buộc phải đến Séc và sống cùng tôi, một đứa trẻ được nuông chiều thái quá ở Séc, may mắn được lớn lên cùng cha mẹ,” bạn diễn Ngô Xuân Thắng cho biết thêm từ trải nghiệm cá nhân.

 Cảm hứng từ những xung đột thế hệ

 Các nhà làm phim tránh miêu tả nhàm chán người Việt Nam trong phim kiểu những người điều hành cửa hàng tiện lợi hoặc người trồng cần sa. Chủ đề là xung đột thế hệ. "Chúng tôi thể hiện câu chuyện của các thành viên trong một gia đình - người cha, người con thứ và người con út. Họ đại diện cho nhiều thế hệ người Việt sống tại Cộng hòa Séc”, nhà sản xuất Lukáš Kokeš giải thích.

 Tác giả kịch bản là đạo diễn phim Dužan Dương (tên Việt Nam là Dương Việt Đức). Trường hè là bộ phim truyện đầu tay của anh và cả đối với hầu hết các diễn viên, đây là trải nghiệm đầu tiên với một bộ phim lớn. Và đạo diễn Dužan Dương tận dụng để ứng biến ngay trên trường quay. Bằng cách này, anh muốn đạt được độ chân thực cao nhất có thể, đồng thời những người làm phim thận trọng để không biến nó thành câu chuyện ủy mị vặt vãnh.

 “Không có nhiều người trong cộng đồng đọc kịch bản của tôi, hầu hết các diễn viên cũng vậy. Tôi giữ nó cho riêng mình và đưa họ vào một tình huống nhất định. Sau đó họ nói với tôi: Đúng vậy, tôi đã trải nghiệm điều đó cách đây 15 năm,” anh nói.

 Mất gốc

 Bản thân anh đã sống ở Cộng hòa Séc từ khi mới 4 tuổi. Với bộ phim Trường học mùa hè, anh tiếp tục khắc họa cuộc sống của người Việt trong xã hội Séc và những hiểu lầm thế hệ giữa cha và con.

 Anh gọi bộ phim ngắn đầu tiên của mình cách đây gần mười năm là Mất Gốc, dịch đúng từng chữ là “mất cội nguồn”. Nó ám chỉ một thành viên trong cộng đồng người Việt không tôn trọng các nguyên tắc của văn hóa truyền thống Việt Nam. Trong bộ phim tài liệu giả tưởng này, Dương khám phá cách những người trẻ Việt Nam lớn lên trong văn hóa phương Tây nhìn nhận Việt Nam như thế nào.

 Bộ phim tài liệu giả tưởng khác, Bố Hải sau đó đã thể hiện sự hiểu lầm giữa chủ cửa hàng tiện lợi và con trai ông, vốn đã hòa nhập hoàn toàn vào xã hội Séc, dựa trên những tình huống đời thường. Đạo diễn đã chọn chính cha và em trai của mình vào bộ phim, nhờ đó ông đã nhận được đề cử cho Giải Sư tử Séc và Giải thưởng Các nhà phê bình Phim Séc.

 Đứa con lai thông minh và xinh xắn

 Thực tế không thể phủ nhận và đảo ngược, là trong môi trường thế giới hội nhập đa sắc tộc, thì ngoài những đứa con lai thường xinh xắn và thông minh đã và sẽ chào đời, chắc chắn cũng sẽ phải xuất hiện những tác phẩm nghệ thuật có pha trộn bản sắc. Và có thể Trường hè 2001 của đạo diễn Dužan Duong sẽ là một trong những tác phẩm đầu tiên như thế.

Tại Cộng hòa Séc tới nay đã có nhiều tác phẩm điện ảnh có đề cập tới cộng đồng Việt Nam và diễn viên nói tiếng Việt tham gia thể hiện. Thế nhưng phần lớn chỉ là thoáng qua. Còn trong Trường hè 2001, tuyệt đại đa số đều sử dụng diễn viên Việt Nam hoàn toàn nghiệp dư lần đầu tiên đứng trước ống kính màn ảnh rộng. Và trên cơ sở thuần Việt ấy các nhà làm phim Séc phải kiên nhẫn lựa chọn để có được những khuôn hình tự nhiên nhất. Những tiếng kêu "ai oán" "không ngờ đóng phim vất vả thế" không còn là hiếm trên trường quay...Nhưng đổi lại chắc chắn sẽ ra đời những thước phim có giá trị. Chỉ có điều khó có thể khẳng định, Trường hè 2001 là phim Việt Nam hay phim Séc.

Hơn nữa, các diễn viên nghiệp dư Việt Nam không thể so sánh được ví dụ với dàn "sao" khủng toàn những NSND, NSƯT từ Việt Nam sang tham gia làm bộ phim Hai phía chân trời, mà tại Séc trước đây một thập kỷ mỗi ngày làm việc đã có thể cho ra đời sòn sòn cả một tập dài hơn bốn chục phút, mà theo họ tuyên truyền quảng cáo, thì là tác phẩm điện ảnh phản ánh chân thực nhất cuộc sống của người Việt ở Đông Âu...

David Nguyen, Praha- 8/2023, theo ČT24