Lần đầu tiên Séc sẽ cho dẫn độ tội phạm sang Trung Quốc?
Foto: Jorge Silva, Reuters |
Chính quyền Séc cân nhắc xem liệu có quyết định cho dẫn độ tám công dân Đài Loan sang Trung Quốc hay không. Xét xử cấp trung thẩm đã khẳng định khả năng này là có thể và nếu xảy ra sẽ trở thành lần đầu tiên trong lịch sử Cộng hòa Séc.
Ngành tư pháp và ngoại giao Séc đang đứng trước một quyết định nhậy cảm. Tám công dân Đài Loan đã bị bắt giữ ở Séc vì tình nghi phạm tội lừa đảo người Trung Quốc. Phía trung Quốc đã đề nghị dẫn độ. Nhưng tính chất vụ việc nghiêm trọng và phức tạp hơn nhiều.
Trong các trường hợp quá khứ, chính quyền Séc chưa bao giờ cho dẫn độ về Trung Quốc vì tình trạng vi phạm nhân quyền và hệ thống tư pháp chịu sự điều hành của Đảng Cộng sản độc tài. “Chúng tôi coi dẫn độ sang Trung Quốc là tồi tệ nhất trong tất cả mọi khả năng có thể,” cơ quan đại diện Đài Loan ở Praha chia sẻ với báo chí.
Trung Quốc luôn coi Đài Loan là một tỉnh của mình và chỉ đang mất quyền kiểm soát tạm thời. Nhưng Đài Loan có chính phủ và bộ máy tư pháp của mình. Bản chất là nhà nước độc lập, nhưng trên trường quốc tế có vị thế phức tạp. Vì Cộng hòa Séc không công nhận Đài Loan là nhà nước độc lập, nên chính quyền Đài Loan không thể yêu cầu Séc dẫn độ công dân của mình.
Trong khi đó, hai cấp dưới trong hệ thống tòa án Séc đã phán quyết, là có thể dẫn độ tám công dân Đài Loan sang Trung Quốc. Nghĩa là lần đầu tiên tư pháp Séc tin vào những cam kết hứa hẹn từ phía Trung Quốc, rằng các nghi phạm sẽ được xét xử công bằng và không bị đe dọa hình phạt tử hình. Trong khi đó chính quyền Séc trong quá khứ chưa bao giờ đồng ý cho dẫn độ công dân Trung Quốc kể cả bị cáo buộc phạm tội nghiêm trọng hơn nhiều.
Mặc dù không chính thức công nhận Đài Loan là quốc gia độc lập, nhưng Séc vẫn duy trì quan hệ kinh tế và ngoại giao với Đài Bắc. Không có đại sứ quán chính thức, nhưng đại diện Đài Loan vẫn được mời tham dự các cuộc gặp gỡ tiếp xúc quan trọng với các chính khách cao cấp. Vì tính chất nhậy cảm của vụ việc, thông qua đại diện của mình Đài Bắc yêu cầu nặc danh nhưng đồng thời khẳng định nội dung trả lời phỏng vấn với nhật báo Deník N là lập trường chính thức của Đài Loan.
Các vị nghĩ gì về vụ tám công dân Đài Loan, mà Trung Quốc yêu cầu dẫn độ vì nghi vấn phạm tội lừa đảo? Tòa án Séc cấp trung thẩm đã phán quyết là có thể dẫn độ.
Chúng tôi coi đây là vụ việc hình sự thông thường và chúng tôi muốn những người này được bảo đảm phiên tòa xét xử công minh. Phiên tòa mà nhân quyền không bị xâm phạm có thể diễn ra ở Trung Quốc hay cả tại Đài Loan. Khả năng này vào thời điểm hiện nay chúng tôi cho là tối ưu cho công dân của mình.
Theo các vị thì vấn đề phức tạp lớn nhất là gì, nếu những công dân Đài Loan này bị dẫn độ về Trung Quốc?
Họ là người Đài Loan, nơi quyền con người được tôn trọng và công dân ở đó được bảo đảm quyền xét xử công minh. Không có gì bảo đảm họ sẽ được đối xử như vậy ở Trung Quốc. Chúng tôi biết rõ, rằng thái độ đối với vấn đề nhân quyền ở Trung Quốc là không tích cực.
Sự khác biệt trong hành pháp giữa Trung Quốc và Đài Loan như thế nào?
Ngành tư pháp Trung Quốc không đáng tin cậy và có tai tiếng tiêu cực. Chủ yếu là nhân quyền và quyền được xét xử công minh bị xâm phạm. Hệ thống tư pháp ở đó phụ thuộc vào một đảng duy nhất, là Đảng Cộng sản Trung Quốc. Tòa án phán quyết vì quyền lợi của đảng. Vì thế ở Trung Quốc không thể nói đến các phiên tòa công minh.
Phía Trung Quốc đã cam kết, rằng nếu tám công dân Đài Loan bị dẫn độ, sẽ không bị nhận án tử hình. Liệu có thể tin được điều đó? Bởi nếu phía Trung Quốc không cam kết như vậy, chắc chắn tòa án Séc sẽ không cho dẫn độ.
Trung Quốc có thể phán quyết tử hình và chúng tôi hy vọng, đó là điều mà tòa án Séc lưu ý. Bởi phía Trung Quốc cam đoan không xảy ra trong trường hợp này, nhưng chúng tôi không thể chắc chắn, là họ sẽ giữ cam kết.
Tại sao Đài Loan không chính thức đề nghị Séc dẫn độ công dân của mình?
Vị thế của chúng tôi rất phức tạp. Nếu Đài Loan đưa đề nghị dẫn độ, vụ việc sẽ bị chính trị hóa nặng nề hơn nữa. Tranh luận chính trị sẽ chỉ làm lu mờ tranh luận về pháp quyền của những người này trong nội dung vụ việc. Hơn nữa giữa Đài Loan và CH Séc không tồn tại thỏa thuận về dẫn độ hay hợp tác tư pháp. Có thể vì vụ này sẽ là sự mở đầu cho hợp tác giữa hai nước .
Có khả năng nào khác để có thể đưa những người này về lại Đài Loan, khi mà Đài Loan không thể chính thức đề nghị?
Trước hết chúng tôi phải lưu ý, là chúng tôi tôn trọng phán quyết của tòa án Séc và luật pháp sở tại. Chúng tôi tham khảo với các luật sư của mình và tìm phương hướng có thể lựa chọn. Tạm thời thấy có một số biện pháp.
Có thể nói cụ thể hơn?
Những người này có thể xin tị nạn, mà quyết định sẽ là bộ Nội vụ. Khả năng khác nữa là khiếu nại hiến pháp.
Nghĩa là, một trong những khả năng ưu tiên, là trong trường hợp kết án họ được thụ án tù ở đây?
Đúng vậy, đó là một trong các khả năng. Có ba khả năng: dẫn độ sang Trung Quốc, thụ án tù ở Séc và trả về Đài Loan. Chắc chắn chúng tôi ưu tiên khả năng trả về Đài Loan hay thụ án ở Séc. Dẫn độ về Trung Quốc chúng tôi coi là khả năng tồi tệ nhất.
Nhưng phía Trung Quốc cũng có thể giữ lời hứa và không tuyên án tử hình.
Không nhất thiết phải là án tử, nhưng không có nghĩa là họ sẽ không bị đe dọa. Có thể là điều kiện thụ án tồi tệ. Có gì bảo đảm, rằng nhân quyền cơ bản được tôn trọng trong thời gian thụ án? Tù nhân trong các nhà tù Trung Quốc ví dụ có thể bị cưỡng bức lấy nội tạng.
Nghĩa là có thể bị mất nội tạng, nhưng vẫn sống. Và Trung Quốc giữ đúng lời hứa, là không bị lĩnh án tử?
Đại loại như vậy. Làm sao chúng ta có thể biết, rằng không ai trong số tám người này phải chịu điều đó? Theo chúng tôi, cam kết không bị án tử là chưa đủ. Lời hứa đó không đảm bảo, là họ sẽ không bị hành hạ về thể xác và cả tâm lý.
Các vị thực sự quan ngại, là vụ này có thể dẫn đến xung đột ngoại giao giữa Trung Quốc với Đài Loan? Vì dù sao đó cũng chỉ là số phận vài cá nhân bị tình nghi phạm tội hình sự, hơn nữa còn tại một tiểu quốc xa xôi.
Nếu Trung Quốc trước những vụ việc tương tự như trường hợp này, cân nhắc theo chính sách. Tôi đồng ý, rằng về phương diện mức độ thì vụ này không lớn. Anh nói đúng, là nó xảy ra ở một quốc gia nhỏ bé tại trung Âu và liên quan tới tám người. Nhưng Trung Quốc có thể lợi dụng. Ví dụ như đã xảy ra ở Tây Ban Nha (đã từng dẫn độ công dân Đài Loan về Trung Quốc). Nhờ thế Trung Quốc đã có thể tuyên truyền, rằng Đài Loan là bộ phận của Trung Quốc trong vấn đề dẫn độ.
Nghĩa là theo các vị, những vụ việc như vậy đưa ra tín hiệu, rằng không có sự khác biệt giữa công dân Trung Quốc và Đài Loan?
Trong trường hợp tám người Đài Loan này là thông điệp ngoại giao, rằng tất cả chúng tôi là công dân Trung Quốc và chúng tôi nằm trong tay hệ thống tư pháp của họ.
Các vị nhìn thấy thay đổi gì trong quan hệ giữa Séc và Đài Loan?
Hồi tháng Ba xảy ra sự kiện, khi đại sứ của chúng tôi bị yêu cầu rời khỏi cuộc họp, mà trong đó có sự xuất hiện của đại sứ Trung Quốc. Sau sự việc này quan hệ giữa hai nước chúng ta không bị tổn hại, bởi phản ứng của truyền thông và giới chính khách đại diện bày tỏ sự ủng hộ chúng tôi. Chúng tôi đánh giá rất cao sự ủng hộ này từ chính giới Séc. Hơn nữa truyền thông còn vạch rõ tổng thể và công luận Séc ví dụ biết được thực tế, rằng tại Séc Đài Loan là nhà đầu tư còn lớn hơn cả Trung Quốc.
Thanh Mai- David Nguyen, theo Deník N
©Vietinfo.eu