Séc: Chính phủ mới trong gọng kìm của búa liềm Cộng sản
Sáng ngày 27 tháng Tư 2018 tại Lâu đài Praha tổng thống Miloš Zeman đã bổ nhiệm nội các liên minh ANO- ČSSD của thủ tướng Andrej Babiš. Đảng dân chủ Xã hội Séc với vỏn vẹn 15 nghị sĩ nhưng được đối tác “khổng lồ” ANO hào phóng ban phát cho tới 5 ghế bộ trưởng. Thế nhưng liên minh cầm quyền bình mới rượu cũ này vẫn còn thiếu gần mười phiếu nữa mới có thể trở thành đa số trong Quốc hội 200 dân biểu.
Ngay từ bây giờ đã có thể chắc chắn là chính phủ liên minh mới sẽ không được phe đối lập tiếp đón nồng nhiệt trong Quốc hội. Vì thế để giành được đa số và được Quốc hội bỏ phiếu tín nhiệm, liên minh ANO- ČSSD buộc phải tìm được hậu thuẫn khác nữa, và hiện tại đã sơ bộ đàm phán được với những người Cộng sản (KSČM). Thế nhưng chưa kịp chào đời thì ngày hôm trước chính phủ của thủ tướng Andrej Babiš đã bị KSČM dằn mặt. Tạm thời thủ lĩnh KSČM Vojtěch Filip quở mắng Andrej Babiš đã không “trình báo” trước danh sách nhân sự nội các, mà theo những người Cộng sản thì một vài cái tên với họ là “có vấn đề”. Hơn nữa, theo Vojtěch Filip thì Andrej Babiš đang cố nhét người của mình vào hội đồng điều hành hãng năng lượng nhà nước ČEZ, là tập đoàn then chốt của nền công nghiệp quốc gia có ảnh hưởng cực mạnh tới chính trường. Vojtěch Filip cho rằng Andrej Babiš đã đi quá giới hạn và quyết định chính thức của ban lãnh đạo cao nhất KSČM vào cuối tuần này, xem liệu có ủng hộ liên minh cầm quyền mới hay không, vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ.
Ngay sau khi được tổng thống chính thức bổ nhiệm lúc 9 giờ sáng, thì tới buổi trưa cùng ngày đảng Dân chủ Công dân (ODS) đối lập đã lên tiếng kêu gọi tất cả các đảng dân chủ khác trong Quốc hội không tín nhiệm chính phủ mới. Theo ODS, thành phần nhân sự nội các mới là có vấn đề và trong tương lai nó sẽ không tôn trọng các nguyên tắc pháp lý. “Chính phủ này không hoàn thiện, có vấn đề về thành phần nhân sự và các vị trí quan trọng trong chính phủ mới là những người trung thành với Andrej Babiš và Miloš Zeman,” chủ tịch ODS Petr Fiala tuyên bố và bổ xung, là ví dụ nữ bộ trưởng Tư pháp Taťána Malá từng tuyên bố “không hình dung thấy gì phức tạp nếu đình hoãn thủ tục truy tố Andrej Babiš”.
Đa số các ý kiến chỉ trích còn lưu ý tới ý nghĩa biểu tượng của ngày 27 tháng Sáu. Rằng chính vào thời điểm nội các mới được bổ nhiệm cách đây 68 năm, chế độ Cộng sản Tiệp Khắc đã sử tử hình nhà yêu nước Milada Horáková. Và bây giờ từ sau khi bị phế truất khỏi vị thế độc tài, lần đầu tiên kể từ Cách mạng Nhung năm 1989 những người Cộng sản gián tiếp quay trở lại với quyền lực bằng sự nhân nhượng của mình cho phép nội các liên minh ra đời. Nghĩa là nếu được Quốc hội tín nhiệm thì trong suốt nhiệm kỳ tồn tại liên minh cầm quyền sẽ nằm trong vòng kìm tỏa của búa liềm Cộng sản. “Tôi coi đây là trò đùa đau đớn và sự xúc phạm các nạn nhân chế độ Cộng sản. Nếu chúng ta lãng quên hay xem nhẹ thời điểm bi thảm ấy trong lịch sử của mình, thì chúng ta sẽ bị trừng phạt phải trải qua lần nữa,” chủ tịch TOP 09 Jiří Pospíšil bình luận.
Các đảng khác tạm thời giữ thái độ thận trọng với nhận xét, là dù sao mặc lòng chính phủ liên minh mới cũng khả dĩ hơn nội các lâm thời đơn mầu của ANO tồn tại cho tới nay do thủ tướng Andrej Babiš nặn ra. Theo luật về tổ chức Quốc hội và nghĩa vụ theo Hiến pháp, chậm nhất trong vòng 30 ngày từ khi được tổng thống bổ nhiệm chính phủ phải ra trước Quốc hội để yêu cầu biểu quyết tín nhiệm.
Trong trường hợp hai lần không được Quốc hội biểu quyết tín nhiệm, tổng thống sẽ bổ nhiệm chính phủ lần thứ ba theo đề nghị của chủ tịch Quốc hội. Nếu cả lần thứ ba cuối cùng cũng thất bại, tổng thống có thể tuyên bố giải tán Quốc hội và tổ chức bầu cử lại. Cho tới gần đây tổng thống Miloš Zeman luôn bác bỏ khả năng này nhưng trong những ngày gần đây đã có dấu hiệu thay đổi lập trường, thậm chí ám chỉ tới cả thời điểm tiến hành bầu cử có thể vào mùa Thu tới.
David Nguyen- ČTK