Séc: Dự thảo luật ngoại kiều dù bị chỉ trích nhưng khả năng được phê chuẩn rất cao

Như đã biết, nhiều điểm đề xuất sửa đổi bổ xung trong dự luật đã bị chỉ trích từ phía các tổ chức phi chính phủ cho tới mới đây nhất là của Hội đồng Nhân quyền chính phủ. Lập trường phản đối của Hội đồng Nhân quyền đã được bộ trưởng Nhân quyền Jan Chvojka (ČSSD) trình cho chính phủ.

Trong dự luật có hàng loạt các biện pháp thắt chặt điều kiện cư trú của người ngoại quốc, ví dụ như loại bỏ thủ tục thẩm định tòa án các quyết định về cư trú của người nước ngoài mà bộ Nội vụ ban hành hay nghĩa vụ xuất trình chứng từ văn bản gốc như giấy khai sinh, đăng ký kết hôn trong các thủ tục về cư trú, để cơ quan chức năng có thể xác minh phát hiện giấy tờ giả. Hoặc hủy thẻ lao động nếu công ty sử dụng nhân lực nợ nhà nước các khoản đóng góp nghĩa vụ hay hủy giấy phép cư trú trong trường hợp bị kết án tù vì tội phạm cố tình và bản án đã có hiệu lực.

“Chúng tôi không thể ra lệnh cho ai biểu quyết như thế nào về dự luật. Nhưng với tư cách chủ tịch Hội đồng Nhân quyền chính phủ tôi phải có nghĩa vụ chỉ ra những bất cập trong dự luật,” bộ trưởng Nhân quyền tuyên bố và bổ xung: “Dự luật hạn chế đáng kể quyền không chỉ của người nước ngoài, mà cả công dân EU ở Cộng hòa Séc.”

Đáng chú ý, là đại đa số các nghị sĩ thuộc mọi đảng phái có thái độ ngả về dự luật mà ban đầu của bộ Nội vụ nhưng sau đó được dân biểu ČSSD Václav Klučka nhảy ra làm bù nhìn để đưa thêm hàng loạt đề xuất sửa đổi, nhằm tránh mất thì giờ rườm rà nếu đích thân tác giả dự thảo luật (mà trong trường hợp này là bộ Nội vụ) yêu cầu bổ xung.

Các chuyên viên luật nhìn thấy trong dự thảo là xóa bỏ khả năng thẩm định tòa án các quyết định về cư trú của bộ Nội vụ. Theo luật hiện hành, nếu người nước ngoài bị bộ Nội vụ từ chối cấp hay gia hạn cư trú, thì đương đơn có quyền khiếu nại ra tòa. Trong luật mới đang chờ phê chuẩn nay mai khả năng này sẽ không còn nữa. Và chính điểm này là sự can thiệp chưa hề có tiền lệ vào nguyên tắc nền tảng của nhà nước pháp quyền và trái ngược cả với thông lệ tư pháp của tòa Hiến pháp.

Còn theo dân biểu Václav Klučka thì trái lại luật mới sẽ giảm gánh nặng cho cơ quan nhà nước, vì thẩm quyền nằm toàn bộ trong tay bộ Nội vụ. “Trong trường hợp bị từ chối sẽ diễn ra khẩn trương thủ tục buộc người ngoại quốc rời khỏi lãnh thổ. Còn nếu cứ phải đợi phán quyết của tòa án, và liên tục phải gia hạn ngắn cư trú, đến khi người ngoại quốc phải ra khỏi lãnh thổ. Đó là chuyện hết sức phiền toái,” Václav Klučka tuyên bố.

Dự luật cũng đụng chạm trực tiếp tới công dân Séc. Ví dụ khi công dân Séc có con với người ngoại quốc từ bên ngoài EU. Theo luật hiện hành, người ngoại quốc có thể yêu cầu cấp phép tạm trú cho thành viên gia đình công dân EU; bất kể người  ngoại quốc tới CH Séc bằng cách nào. Cũng có thể yêu cầu cấp quyền tạm trú, kể cả khi chính quyền đã ban lệnh buộc rời khỏi lãnh thổ vì giấy phép cư trú đã hết hạn. Khả năng này trong luật mới không còn nữa, là điều mà theo các chuyên gia luật rõ ràng trái ngược với qui định pháp lý châu Âu.